Tadeusz Kutrzeba

Tadeusz Kutrzeba

Tadeusz Kutrzeba, syn Tomasza i Ludwiki urodził się 15 kwietnia 1886 roku w Krakowie. W wieku dziesięciu lat wysłany został przez swego ojca, kapitana armii austriackiej, do siedmioklasowej Szkoły Realnej w Fischau, mieście nieopodal Wierne Neustadt. W roku 1903 zdał maturę w Państwowym Gimnazjum Realnym w Wiedniu. Następnie podjął naukę na Wydziale Inżynieryjnym w Wojskowej Akademii Technicznej w Moedling niedaleko stolicy Austrii. Po trzyletnich studiach, uzyskując celujący wynik, mianowany został podporucznikiem saperów. Jako że uczył się doskonale, pozwolono mu samemu zdecydować, w której jednostce chciałby służyć. Wybór padł na 9. Batalion Saperów stacjonujący w Krakowie. W 1910 roku przerwał służbę i podjął dodatkowe kształcenia w Akademii Sztabu Generalnego w Wiedniu. Tam, podczas trzyletnich studiów uczył się na kierunku inżynierii wojskowej. W międzyczasie, w roku 1911 promowany został do rangi porucznika. Ukończywszy naukę, do wybuchu wojny służył w Szefostwie Inżynierii w Sarajewie. Tam, aktywnie pracując, opracował między innymi projekt umocnień na pograniczu z Czarnogórą.

Podczas pierwszej wojny światowej Tadeusz Kutrzeba przesyłany był wciąż z miejsca na miejsce. Z początku znajdował się w Sarajewie (w którym zastała go wojna), gdzie służył w dowództwie tamtejszej twierdzy. Następnie przydzielono go jako oficera sztabu do 2. Brygady Artylerii Górskiej bijącej się na froncie serbskim. 15 marca 1915 Tadeusza Kutrzebę przeniesiono na front rosyjski w roli niemieckiego oficera. Tam promowany został na stopień kapitana. Zaraz po awansie wysłany został z kolei na front włoski, gdzie w lutym 1916 roku udało mu się otrzymać funkcję szefa sztabu wojsk technicznych Grupy Armii arcyksięcia Eugeniusza. Po niespełna pół roku Kutrzebę przerzucono do Siedmiogrodu, gdzie 1 sierpnia został szefem sztabu inspekcji fortyfikacji w tamtejszym dowództwie wojsk austriackich. Kolejnym frontem, na którym znajdował się Tadeusz Kutrzeba był front rumuński, dokąd wysłany został we wrześniu. Po ośmiomiesięcznej służbie przerzucony został na nowo do Rosji. Ostatnią funkcją Tadeusza Kutrzeby podczas pierwszej wojny światowej było szefostwo sztabu austriackiej bazy w naddunajskiej miejscowości Braiła.

Po upadku państw centralnych, 28 X 1918 Tadeusz Kutrzeba nawiązał kontakt z Polską Komisją Likwidacyjną, do której dołącza na początku listopada tegoż roku, rozpoczynając prace w Wydziale Wojskowym. Wkrótce wstępuje do odrodzonego Wojska Polskiego, gdzie przydzielony zostaje do Oddziału I Sztabu Generalnego Naczelnego Dowództwa i na początku następnego roku zostaje zastępcą szefa tegoż oddziału. Od tego czasu Kariera Kutrzeby zaczęła się toczyć coraz szybciej – już po niespełna dziewięciu miesiącach zostaje szefem sztabu 1. DPLeg, a w niedługim czasie tę samą funkcję zaczyna pełnić w Grupie Operacyjnej generała Rydza-Śmigłego. W ostatnim miesiącu 1919 roku promowany zostaje do rangi majora.

Podczas wojny polsko bolszewickiej pełnił funkcje szefa sztabu w różnych ugrupowaniach. Na początku, podczas wyprawy na Kijów w kwietniu 1920 roku dowodził sztabem 3. Armii. Podczas odwrotu mianowany został szefem sztabu całego Frontu Południowo-Wschodniego. Równie wysoką pozycję zajmował podczas bitwy warszawskiej, dowodząc sztabem Frontu Środkowego. Na koniec został szefem sztabu nowoutworzonej 2. Armii Wojska Polskiego. Wojnę zakończył w stopniu podpułkownika.

W okresie międzywojennym Tadeusz Kutrzeba, wciąż awansując ze stopnia na stopień, piastował wiele różnych urzędów, pozostając jednak cały czas w sztabie. Do najważniejszych z jego funkcji należało między innymi stanowisko I zastępcy szefa Sztabu Generalnego oraz szefa Biura Ścisłej Rady Wojennej. Ponadto, Tadeusz Kutrzeba brał udział niemal we wszystkich konferencjach wojskowych, czy też naradach sztabowych. Co więcej, był cenionym wykładowcą i teoretykiem wojskowości. Pisał liczne publikacje poświęcone tej dziedzinie, a w 1928 został komendantem Wyższej Szkoły Wojennej. Potwierdzeniem wysokiej pozycji Tadeusza Kutrzeby w Wojsku Polskim było promowanie go 19 marca 1939 roku do rangi generała dywizji i mianowanie go dowódcą nowo utworzonej Armii „Poznań”.

Podczas kampanii wrześniowej walczył na czele wspomnianej Armii „Poznań”. Brał udział w bitwie pod Bzurą (którego to uderzenia zaczepnego sam był pomysłodawcą), kiedy to dowodził połączonymi siłami armii „Poznań” i „Pomorze”. Po dotarciu do stolicy, do której to 22 września przebił się wraz z osłabionymi resztkami swych wojsk, przez sześć dni pełnił jeszcze funkcje zastępcy dowódcy utworzonej armii „Warszawa”. Na krótko przed upadkiem miasta prowadził ze stroną niemiecką rozmowy kapitulacyjne i 28 września podpisał akt kapitulacji Warszawy.

Po klęsce w kampanii wrześniowej generał Kutrzeba został internowany przez Niemców. Przebywał w czterech różnych oflagach, w których organizował i prowadził tajne kursy wojskowości wśród innych więźniów. Został wyzwolony przez amerykańskie wojska w roku 1945. Po wyjściu generała z obozu, Rząd Polski na uchodźstwie zaproponował Tadeuszowi Kutrzebie objęcie stanowiska ministra obrony narodowej. Nie przyjął on jednak propozycji, prawdopodobnie ze względu na swój kiepski stan zdrowia – wykryto u niego ciężki nowotwór. Zmarł w Londynie dnia 8 stycznia 1947 roku. Pośmiertnie odznaczony został orderem Virtuti Militari III klasy.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *