Nazwisko: Sokrates
Imię/Imiona:
Znany też jako: gr. Σωκράτης
Urodzony: 469 p.n.e. ()
Zmarł: 399 p.n.e. ()
Kategoria: Literatura / Nauka.

Sokrates – 469-399 p.n.e; filozof grecki; syn rzeźbiarza Sofroniskosa i akuszerki Fainarete; żona Ksantyp, miał trzech synów.

Mieszkał w Atenach, gdzie nauczał prowadząc dysputy z przypadkowymi przechodniami na ulicach miasta, pozyskując sobie tym wrogów i przyjaciół. W wieku 70 lat został oskarżony o bezbożność i psucie młodzieży. Został skazany na karę śmierci, którą wówczas było wypicie cykuty. Ostatnie jego chwile opisane są przez jego największego ucznia, Platona, w dialogu „Fedon”. Nie jest jednak do końca jasne, w jakim stopniu jest to literacka fikcja. Wyrocznia w Delfach obwieściła, że jest on najmądrzejszym człowiekiem na świecie, choć Sokrates uważał, iż wie, że nic nie wie.

Sokrates był postacią historyczną, ale nie pozostawił po sobie żadnych pism. Jedyne, co o nim wiemy, to relacje uczniów: Platona i Ksenofonta, a także przekazy Arystotelesa, Arystofanesa i historyków greckich. Uczniowie Sokratesa różnili się w wielu sprawach, a w ich pismach Sokrates występuje często jako retoryczny autorytet, wykładający poglądy autora. Jednak mimo kwestii spornych pewne poglądy uważa się za rzeczywiście sokratejskie.

Tradycyjnie przedstawia się Sokratesa jako wroga demokracji, wskazując na jego krytykę rzeczywistości ateńskiej i ludzi kierujących sprawami państwa, a także na fakt, iż wśród jego uczniów znajdowali się znani wrogowie ustroju demokratycznego (np. Alkibiades, Platon).Chaos polityczny i kryzys państwowości ateńskiej w okresie tuż po zakończeniu Wojny Peloponeskiej stał się przyczyną procesu wytoczonego Sokratesowi i jego śmierci (nie skorzystał z możliwości przygotowanej ucieczki, lecz, powołując się na powagę praw ateńskich, zażył truciznę). Zręczni propagandyści z obozu arystokratycznego (Platon, Ksenofont) wykorzystali ją następnie w swojej antydemokratycznej kampanii.

Sokrates pierwszy zastosował rozumowanie indukcyjne, a także ustalił warunki metodologiczne definicji.