Nazwisko: Brodski
Imię/Imiona: Josif
Znany też jako: Iosif Brodski
Urodzony: 24 maj 1940 (Leningrad, Rosja)
Zmarł: 28 styczeń 1996 (Nowy Jork, USA)
Kategoria: Literatura.

Brodski Josif – ur. 24.V.1940 w Leningradzie, poeta, dramaturg i eseista rosyjski, piszący w języku rosyjskim i angielskim. Od 1972 mieszka w USA, gdzie ukazują się jego książki. Wychowany w Leningradzie w byłym ZSRR, miał zakaz publikowania wierszy, które mogły ukazywać się tylko w tzw. samizdatach. Samouk (mając 15 lat wstał w trakcie jednej z lekcji, wyszedł i nigdy do szkoły nie wrócił), pracował jako robotnik w fabryce, potem imał się różnych zawodów. Skazany w głośnym swego czasu procesie za pasożytnictwo na 5 lat robót przymusowych, zwolniony został po 1,5 roku pobytu w obozie pracy na skutek interwencji zachodnich środowisk literackich. Nie mogąc publikować w swoim kraju wyemigrował do USA. Prowadził seminaria poetyckie na uniwersytetach amerykańskich. Laureat literackiej Nagrody Nobla w 1987. pierwsze publikacje w Polsce (był on tłumaczem i miłośnikiem poezji polskiej) ukazywały się na łamach prasy od 1963. W 1981 Literatura na Świecie drukowała przekład jego cyklu Części mowy; w 1979 ukazał się Wybór wierszy opracowany przez Wiktora Woroszylskiego, w 1988 zaś 82 wiersze i poematy w wyborze Stanisława Barańczaka i ze wstępem Cz. Miłosza, Cztery eseje (1987) oraz Śpiew wahadła (1989).

Poezja Brodskiego ma charakter liryki osobistej i filozoficznej, nawiązującej do form klasycznych oraz historycznego i kulturowego dorobku starożytnej Grecji, Persji, Chin, Rzymu oraz tradycji i przekładów czerpanych ze Starego Testamentu, Ewangelii oraz dorobku myśli chrześcijańskiej, bizantyjskiej i prawosławnej. Zdaniem wielu krytyków zaczyna tam, gdzie kończyli jego wielcy poprzednicy w poetyckim rzemiośle – akmeiści rosyjscy: Achmatowa Anna, Osip Mandelsztam, Marina Cwietajewa w latach 30., gdy ich twórczość została gwałtownie przerwana w czasie stalinowskiego terroru. Bliscy mu są także angielscy poeci metafizyczni oraz tacy poeci XX w. jak Eliot Thomas, W.H. Auden czy Czesław Miłosz. W przedmowie do 82 wierszy i poematów ten ostatni pisze wprost:

Skłonny jestem nazwać Brodskiego poetą metafizycznym w sensie, jakim stosuje się ten przymiotnik do angielskich poematów siedemnastego wieku. Stanęli oni wobec naukowego przewrotu, wobec swej filozofii, która wszystko poddaje w wątpliwość, jak pisał John Donne, wyprzedzając tym Kartezjusza. Odpowiedzi na pytanie o ład wszechświata, o duszę ludzką, o sens życia i śmierci przestały być oczywiste, należało ich szukać w nowo kreowanym chaosie.

Zawarta w tym tekście analiza twórczości poetyckiej Brodskiego ukazuje tego poetę jako przedstawiciela neoklasycznego nurtu twórczości w XX w., kontynuatora tradycji twórczości rymowanej i stroficznej, antyawangardowego, nie zasklepiającego się w charakterystycznym dla sztuki zachodniej tego czasu subiektywizmie, eksponującym jaźń własną artysty, a przeciwnie – otwartego na świat fundamentalnych wartości humanistycznych, pytającego i wątpiącego, ale zafascynowanego kulturowym dorobkiem ludzkości. Poetę stroniącego od dosłownej doraźności i aktualności politycznej, szukającego w otaczającym go świecie wytworów kultury (np. znakomity i erudycyjny szkic eseistyczny o podróży do Konstantynopola), znaków własnej tożsamości tak cywilizacyjnej, jak i czysto estetycznej. Przykładami tej postawy są wiersze takie jak np.: Rozmowa z niebianinem (1970), Motyl (1972) i Mucha (lata 80.), ukazujące ewolucję tej poezji i jednocześnie trwałość głównych wątków myśli i wyobraźni tego poety.