Kolejnym autorem ukazującym w swoim utworze wpływ wojny na psychikę człowieka jest Gustaw Herling-Grudziński. W powieści pod tytułem „Inny świat” ukazuje swoją historię – człowieka, który przeżył rosyjski obóz pracy. W łagrach więźniowie byli utrzymywani tuż poniżej granicy człowieczeństwa. Wszelkie zasady, dzięki którym ludzie funkcjonują w społeczeństwie na wolności, zostały tu całkowicie zredukowane do jednej, nadrzędnej wartości – przeżycia za wszelką cenę, nawet kosztem drugiego człowieka. Grudziński ukazuje nam proces niszczenia człowieka przez system sowieckich obozów pracy i rozpaczliwej walki jednostki ludzkiej o zachowanie własnej godności. Większość wspomnień autora pochodzi z obozu w Jercewie. Obraz rzeczywistości łagrowej poraża doskonałością organizacji i świadomie stosowanym okrucieństwem. Więźniowie nigdy nie wiedzieli, kiedy wyjdą na wolność. Gdy wyrok się kończył, wówczas dopisywano do niego kolejne lata na przykład za przewinienia popełnione w obozie. Byli zmuszani do ciężkiej pracy nawet w śniegu i na mrozie. Od wyrobionej normy zależała bowiem racja żywnościowa, która i tak nie była w stanie zaspokoić nieustannie dokuczającego, wyniszczającego nie tylko fizycznie, ale i psychicznie głodu. Jednak znacznie większą zbrodnią jest zamach dokonany na moralność. Strach i lęk przed śmiercią może doprowadzić do zachowań pozbawionych jakichkolwiek norm społecznych, nieludzkich. W Jercewie nie ma miejsca ani na przyjaźń, ani tym bardziej na miłość. Powszechne są natomiast gwałty, donosicielstwo i śmierć. Fizyczne męczarnie potrafiły złamać w człowieku jegoducha, zniszczyć osobowość i wyznawane zasady. Czasem jednak wystarczyła krótka przerwa w pracy, spotkanie w Domu Swidanij z ukochaną osobą lub list od rodziny, by ujawniła się grzeczność i uprzejmość dotąd ukryta pod twardą skorupą zobojętnienia i nienawiści.

Autor „Innego Świata” bardzo dokładnie opisał realia sowieckiego łagru. Pokazał nam do jakiego stopnia zezwierzęcenia i pozbawienia godności można doprowadzić moralnego i wrażliwego człowieka. Mimo całego pesymizmu utworu, Gustaw Herling – Grudziński pokazuje nam także kilka postaci (np. Kostylew – podpalana ręka), które próbowały bronić swojego człowieczeństwa nawet za cenę życia. Chce nam uświadomić, że łagier tworzy tytułowy „inny świat” i nie powinniśmy oceniać postępowania więźniów według kategorii moralnych obowiązujących wolnych ludzi.
Cykl pt.: „Medaliony” Zofii Nałkowskiej stanowi jedno z najwcześniejszych świadectw faszystowskiego ludobójstwa. Opiera się w dużej mierze na relacjach osób ocalałych z rzezi ofiar, na wizjach lokalnych i zeznaniach świadków zbrodni. Autorka przekazuje prawdę o tamtych dniach – prawdę zawartą w słowach tych, którzy widzieli i przeżyli. Autorka była członkiem Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce i właśnie ten fakt wpłynął w głównej mierze na decyzję o napisaniu tego zbioru. „Medaliony” są napisane rzeczowym językiem prozy reportażowej, pozbawionym komentarzy i ocen zachowań.
Autorka odbyła rozmowy z ocalałymi ofiarami faszystowskiego terroru na ziemiach polskich, poznała rzeczywiste fakty, które miały miejsce w latach wojny, a także ślady i metody zbrodni oraz zbrodniarzy i na podstawie autentycznych relacji uczestników lub świadków zbrodni skonstruowała ona koszmarną wizję.