Emil Przedrzymirski-Krukowicz

Emil Przedrzymirski-Krukowicz

Emil Przedrzymirski-Krukowicz herbu „Łuk”, syn Karola, farmaceuty i właściciela apteki, oraz Wandy zd. Smirzitz, z pochodzenia Czeszki, urodził się 25 stycznia 1886 roku w Niemirowie na Południowym Roztoczu. Od wczesnej młodości kształcony był w kierunku kariery armijnej; decyzją ojca rozpoczął naukę w wojskowej szkole realnej w Koszycach. Po siedmiu latach nauki wstąpił do wiedeńskiej Wojskowej Akademii Technicznej, po której ukończeniu w roku 1906 otrzymał awans do stopnia podporucznika. Jako że aspiracją młodego Emila było zostanie kawalerzystą, na początku października roku następnego rozpoczął naukę w Szkole Jazdy Konnej we Wiedniu, którą ukończył 30 kwietnia 1908 roku. Jakkolwiek, pomimo dużych umiejętności jeździeckich, Przedrzymirski został 18 sierpnia 1908 roku przydzielony nie do kawalerii, lecz 32. pułku artylerii polowej we Lwowie; później przeniesiono go do 30. pułku artylerii. Tam, w roku 1911 otrzymał awans do rangi podporucznika.

Po wybuchu I wojny światowej porucznik Przedrzymirski dowodził z początku baterią w macierzystym pułku. Niemalże zaraz po rozpoczęciu działań wojennych, 26 sierpnia został ranny. Na front nie powrócił prędko. W międzyczasie, w latach 1915-16 pełnił funkcję dowódcy kompanii w Wojskowej Akademii Artylerii w Traiskirchen koło Wiednia; tam w roku 1915 awansował do stopnia kapitana. Do służby liniowej odesłany został w drugiej połowie roku 1916. Przydzielony na powrót do swego pułku pełnił kolejno coraz to ważniejsze funkcje: adiutanta pułku, dowódcy dywizjonu oraz II oficera sztabu pułku.

W przeddzień odzyskania niepodległości kapitan Przedrzymirski wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego. Z początku pełnił funkcję delegata wojskowego w Misji Specjalnej w Jugosławii i na Węgrzech, lecz już po niespełna pół roku, z chwilą ofensywy polskiej armii na Kijów powrócił do służby liniowej. 1 kwietnia 1919 roku przydzielony został do 19. dywizjonu 6. pułku artylerii polowej. 20 maja przeniesiono go do sztabu, gdzie począł piastować urząd szefa Sekcji Artylerii Oddziału II Naczelnego Dowództwa. 30 kwietnia 1920 roku, w obliczu wielkiego zagrożenia bolszewicką powodzią przeniesiony został na powrót do służby liniowej ? został dowódcą nowouformowanego 16. pułku artylerii polowej w Grudziądzu. Ponadto, otrzymał dowodzenie nad południowym odcinkiem obrony Grudziądza. W wyniku krytycznej sytuacji, 12 sierpnia przeniesiono go na front Północno Wschodni, gdzie walczył do ostatniego dnia października. Po zakończeniu działań wojennych na nowo otrzymał dowodzenie nad 16. pułkiem artylerii polowej.

Podczas wojny polsko-bolszewickiej Emil Przedrzymirski-Krukowicz wykazał się znakomicie, szczególnie podczas walk o Horodec na Polesiu, za które to odznaczony został Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari (warto tu przywołać fakt, iż w późniejszych latach wdzięczni mieszkańcy miasta nadali mu honorowe obywatelstwo). W roku 1920 awansowany został do stopnia majora.

W latach 1922-23 pułkownik Przedrzymirski studiował w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie, po której ukończeniu pełnił funkcję szefa Sztabu Okręgu V Korpusu w Krakowie. W lipcu 1924 roku został I oficerem Sztabu Inspektoratu IV Armii w Krakowie i rolę tę pełnił do 13 września 1926, kiedy to został szefem Samodzielnego Wydziału Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. 14 kwietnia 1927, po utworzeniu Departamentu Artylerii, stanął na jego czele. Funkcję ową pełnił do dnia 23 grudnia 1929 roku, kiedy to, w wyniku konfliktu z gen. Olgietem Pożerskim, przeniesiony został w roli dowódcy piechoty dywizyjnej do stacjonującej w Częstochowie 7. Dywizji Piechoty.

Osoba pułkownika Przedrzymirskiego znacznie przybrała na wadze, kiedy to podczas gry wojennej mającej miejsce w drugiej połowie roku 1931 wyróżniony on został przez marszałka Józefa Piłsudskiego. 14 października tegoż roku oddano mu pod dowództwo kobryńską 30. Dywizję Piechoty, a już 1 stycznia 1932 otrzymał awans do stopnia generała brygady. Do sztabu generał Przedrzymirski powrócił w 1937 roku, kiedy to ponownie stanął na czele departamentu Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. Kluczowym dla kariery wojskowej Przedrzymirskiego-Krukowicza był dzień 24 marca 1939 roku, kiedy to marszałek Edward Rydz-Śmigły zakomunikował generałowi, iż na wypadek wojny przypadnie mu dowództwo nad siłami Armii „Modlin”; dowodzenie objął oficjalnie w dniu inwazji niemieckiej na Polskę.

Na początku września 1939 roku, armia dowodzona przez generała Przedrzymirskiego-Krukowicza stoczyła w dniach 1-3 września krwawą, trzydniową bitwę pod Mławą. Ponadto, 11 września generał bił się wraz ze swymi żołnierzami w II bitwie pod Tomaszowem Lubelskim. Akt kapitulacji Armii „Modlin” podpisał dopiero w obliczu totalnie beznadziejnej sytuacji, dnia 26 września, po uprzednim zniszczeniu sprzętu. Następnego dnia, w Piaskach, wzięty został do niewoli niemieckiej. Od 5 października przebywał w Oflagach. Na wolność trafił 29 kwietnia 1945, po wyzwoleniu Murnau przez wojska amerykańskie. Do czasu zakończenia działań wojennych przebywał w Paryżu, Nicei oraz w Londynie. 1 lipca 1945 roku promowany został do stopnia generała dywizji (o awansie tym dowiedział się z ust generała Andersa dopiero dziesięć lat później).

Po wojnie osiadł wraz z żoną w Kanadzie, gdzie, pełniąc różnorakie funkcje społeczne i pomagając finansowo tamtejszej polonii (czerpał wielkie zyski z założonego przez siebie przedsiębiorstwa), pozostał aż do śmierci. Zmarł na zawał serca w Toronto, dnia 29 maja 1957 roku.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *